Ortoreksja - gdy zdrowe jedzenie zamienia się w chorobę

Zdrowe odżywianie to jeden z najważniejszych czynników, który odpowiada za stan naszego zdrowia oraz długość życia.

Niestety, ale dla niektórych osób, przesadna dbałość o zdrowy styl życia staje się obsesją i prowadzi do zaburzenia, zwanego ortoreksją.

Ortoreksja, podobnie, jak inne zaburzenia odżywiania, może mieć ostre konsekwencje zdrowotne.

Z tego artykułu dowiesz się, jak rozpoznać ortoreksję i jak zmienia ona nasze życie.

Czym jest ortoreksja?

W tej dolegliwości osoba chora przykład obsesyjną uwagę do zdrowego odżywiania. Choroba jest określana zarówno jako zaburzenie dietetyczne, jak i psychiczne.

W przeciwieństwie do innych zaburzeń odżywiania, w ortoreksji przykłada się nadmierną uwagę do jakości, a nie do ilości jedzenia. W przeciwieństwie do bulimii i anoreksji, ludzie chorujący na ortoreksje, raczej nie przykładają uwagi do swojej masy ciała.

Zamiast tego, obsesyjnie dbają o to, by jeść jak najzdrowiej i zwracają ogromną uwagę na to, jakie korzyści zdrowotne przynosi im jedzenie.

Osobę z ortoreksją możesz wyobrazić sobie jako blogerkę, która każdą wolną chwilę poświęca na rozwijanie wiedzy o żywności i je tylko najzdrowsze superfoods, a potem opisuje to na stronie. Taką osobą była na przykład Jordan Younger, blogerka z USA.

Zaszokowała ona swoich 70 000 followersów na Instagramie pisząc, że zdrowe odżywianie było dla niej taką obsesją, że przełożyło się na niedożywienie.

W tej chwili, ortoreksja nie jest opisywana jako choroba, jednak pod względem szkodliwości na organizm, można ją porównać do bulimii, jedzenia kompulsywnego czy innych zaburzeń odżywiania.

Termin wprowadził Steven Bratman, amerykański lekarz, który sam cierpiał na ortoreksję. Musiał on unikać jedzeniu bardzo wielu pokarmów, ponieważ w dzieciństwie cierpiał na alergie. Z czasem stało się to jego obsesją.

Moim zdaniem, bardzo dużo osób podejmuje błędne decyzje dietetyczne na podstawie niesprawdzonych informacji dostępnych w sieci, co z czasem, prowadzi do znacznego zubożenia diety.

Co wywołuje ortoreksję?

Pierwsze stadia ortoreksji to po prostu zmiana trybu życia na zdrowszy. Niestety, ale niektóre osoby robią krok za daleko w kierunku zdrowego odżywiania i pozytywna dieta, zamienia się w pułapkę.

Osoba chorująca na ortoreksję, poświęca mnóstwo czasu na wybranie odpowiednich produktów spożywczych i analizę ich składu. Czynnikiem ryzyka ortoreksji jest perfekcjonizm, silne przygnębienie i odczuwanie przyjemności z kontrolowana swojego ciała.

Wyższe ryzyko wystąpienia tej choroby mają osoby, pracujące w służbie zdrowia, lub których kariera jest związana ze zdrowiem.

Przekłada się to na częste występowanie ortoreksji u pracowników służby zdrowia, osób pracujących w branży rozrywkowej i sportowców. Złośliwie dorzuciłbym do tej grupy także blogerów zajmujących się zdrowiem.

Na ortoreksję chorują lepiej wykształcone osoby, które mają dobry stan materialny i interesują się zdrowiem. Dokładna przyczyna choroby jest nieznana.

Jak często występuje ortoreksja?

Trudno to ocenić jednoznacznie, ponieważ nie da się jasno odróżnić osoby interesującej się zdrowym odżywianiem, od kogoś, kto ma ortoreksję.

Przyczynia się do to tego, że nie wiemy, jak często występuje ortoreksja. W tej chwili brakuje uniwersalnych kryteriów, które pozwalają ocenić, kiedy zdrowe odżywianie zamienia się w chorobę.

Aby dokładnie ocenić wpływ choroby na zdrowie, trzeba przeanalizować stosunki danej osoby z innymi osobami, wpływ choroby na zdrowie psychiczne i wiele innych czynników.

Gdy cierpisz na ortoreksję, nie poprzestajesz jedynie na zdrowym odżywianiu się. Zmienia się ono w obsesje na temat jedzenia i wpływa na zmniejszenie masy ciała, albo na to, że zrywasz kontakty ze znajomymi, którzy odżywiają się w sposób, którego nie tolerujesz.

W dużym przybliżeniu można ocenić, że ta choroba występuje z podobną częstotliwością, co inne zaburzenia odżywiania.

Jeśli fascynują Cię wiadomości na temat zdrowego odżywiania, zwracaj uwagę na to, czy nie wpływają one negatywnie na Twoje zdrowie.

Jak diagnozuje się ortoreksję?

Kluczowe jest ustalenie granicy, między zdrowym odżywianiem a ortoreksją. W tym celu służy dwuetapowy test.

1. Obsesyjne skupianie się na zdrowym jedzeniu

Dbanie o zdrowie jest pozytywne, ale jeśli każdym zakupom w sklepie towarzyszy ogromny stres, nie można mówić o zdrowiu. Objawami ortoreksji są między innymi:

Zachowania i myśli: Zachowania kompulsywne lub natrętne myśli związane z lękiem o to, czy dokonujemy pozytywnych wyborów zdrowotnych.

Przygnębienie: jeśli złamiemy ustanowione przez siebie zasady dietetyczne, dopada nas depresja, wstyd, lęk przed chorobą lub skażeniem i inne objawy fizyczne oraz emocjonalne.

Znaczne ograniczenia dietetyczne - dieta wraz z biegiem czasu staje się coraz bardziej restrykcyjna. Osoba chorująca przeprowadza coraz bardziej restrykcyjne posty i terapie oczyszczające.

2. Zachowania, które przeszkadzają w codziennym funkcjonowaniu

Nadmierne dbanie o zdrowie wpływa także na codzienne życie. Dzieje się tak między innymi z następujących powodów:

• Problemy zdrowotne - nieprawidłowa dieta, wpływa na niedożywienie, zmniejszenie masy ciała i inne dolegliwości.
• Zmiana stylu życia - stosowanie diety jest bardzo trudne, gdy na przykład mieszkamy z rodzicami lub mamy rodzinę, a także w akademikach i bursach. Odmienna dieta prowadzi do problemów społecznych.
• Zależność emocjonalna od diety - to, w jaki sposób wyobrażamy sobie swoje ciało i jak się czujemy, zależy jedynie od tego, czy nasza dieta pasuje do naszego wzorca zdrowego odżywiania.

Niektóre osoby stale szukają nowych informacji na temat zdrowego trybu życia i stosują się do zaleceń, które nie mają uzasadnienia naukowego.

Negatywny wpływ ortoreksji na nasze zdrowie

Negatywne działania ortoreksji na zdrowie, można podzielić na trzy kategorie.

1. Efekty fizyczne

Nie ma zbyt wielu badań na temat tej dolegliwości, jednak ma ona efekty podobne, do dobrze znanych zaburzeń odżywiania.

Unikanie jedzenia wielu produktów spożywczych, powoduje niedożywienie, anemię i nieprawidłowe bicie serca, wywołane brakiem minerałów.

Dodatkowo, mogą pojawić się trudności z odżywianiem, zaburzenia wydzielania hormonów (prowadzące do zaburzeń miesiączkowania), problemy z mięśniami i kośćmi, czy zanik błony wyścielającej jelita.

W poważnych przypadkach, te dolegliwości mogą zagrażać zdrowiu i życiu.

2. Efekt psychologiczne

Osoby cierpiące na ortoreksję źle się czują, gdy muszą odstąpić od swojego sposobu odżywiania.

Wywołuje to u nich poczucie winy, obwinianie się, czy też zmniejszone poczucie własnej wartości. Odstąpienie od diety może być związane z chęcią przeprowadzenia "oczyszczania" lub postu.

Dochodzi do tego ogromna ilość czasu poświęconego na analizę, czy jedzenie jest zdrowe, czy też nie. Moim zdaniem, w sieci znajdziemy informacje potwierdzające trujące właściwości dowolnego pokarmu. Przykładowo - chleb zawiera węglowodany, które prowadzą do otyłości i "karmią raka". Warzywa są modyfikowane genetycznie i pryskane pestycydami, a mięso zawiera antybiotyki i hormony. To informacje, na które trafiamy codziennie w internecie. Jeśli zaczniemy analizować te informacje samemu i potraktujemy je w 100% serio, to istotnie, będziemy mogli zginąć z głodu.

Osoba cierpiąca na ortoreksję, nie zdaje sobie sprawy z tego, że informacje na temat właściwości zdrowotnych produktów w sieci nie są pisane tak, aby przekazać pełną wiedzę, a w taki sposób, by dobrze się je czytało i budziły kontrowersje.

Poświęcanie zbyt dużej ilości czasu na analizę tego, co będziemy jedli oraz na zakupy, przekłada się na gorsze wyniki na innych polach działalności, jak praca.

Osoby z ortoreksją mogą mieć problemy z podejmowaniem decyzji i nie radzą sobie na takich stanowiskach. Skupianie się wyłącznie na swoim zdrowiu, może wywoływać problemy w kontaktach z innymi ludźmi.

3. Wpływ na zachowania społeczne

Osoby z ortoreksją muszą mieć poczucie pełnej kontroli, jeśli chodzi o jedzenie.

Wpływa to na problemy z jedzeniem w innych miejscach niż w domu, oraz przekłada się na tracenie ogromnej czasu na przygotowywanie posiłków lub jedzenie.

Przykładowo, jeśli wymyślisz sobie, że konieczne jest jedzenie co 3 godziny, zjedzenie posiłku o odpowiedniej porze będzie dla Ciebie ważniejsze niż inne obowiązki.

Może to prowadzić do problemów w pracy i nieprawidłowych relacji z innymi ludźmi.

Częstym objawem u osób z ortoreksją, jest uczucie wyizolowania społecznego.

W jaki sposób walczyć z ortoreksją?

Ortoreksja, ze względu na poważne objawy uboczne, może być równie groźna co inne zaburzenia odżywiania.

Jeśli jest nieleczona, może spowodować poważne zaburzenia zdrowotne.

Pierwszym krokiem, na który trzeba się zdobyć, jest uświadomienie sobie tego, że nasza dbałość o prawidłową dietę, jest chorobliwa.

Może być to dużym wyzwaniem, ponieważ trudno jest nam spojrzeć na siebie z dystansu i ocenić, czy odżywiamy się prawidłowo.

Jeśli zdajemy sobie sprawę z tego, że jesteśmy chorzy, dobrym rozwiązaniem jest skonsultowanie się z psychologiem, a także lekarzem ogólnym i dietetykiem.

Leczenie zależy od stanu pacjenta. Dobrym rozwiązaniem jest na przykład stosowanie technik relaksacyjnych, oraz uświadomienie osoby, które z zasad prawidłowej diety, są najważniejsze.

Obecnie nie ma żadnych badań na temat skuteczności leczenia ortoreksji.

Choroba w dużej mierze polega na tym, że odżywiając się, kierujemy się nieprawdziwymi regułami i informacjami i nie bierzemy pod uwagę tego, że nie wszystko co napisane w sieci, jest prawdą.

Dbanie o zdrowy styl życia, to także konsultowanie różnych zmian w diecie z dietetykiem. Jeśli zauważyłeś, że masz coraz większe problemy z wybraniem czegoś do jedzenia w sklepie lub w restauracji, być może potrzebujesz pomocy dietetyka.

Podsumowanie

Moim zdaniem, bardzo ważne jest to, by jeść świadomie i wiedzieć, które produkty są zdrowe, a które wpływają niekorzystnie na zdrowie.

Niestety, ale rzetelne źródła informacji na ten temat, rzadko kiedy są dla nas atrakcyjne i znacznie częściej, czerpiemy swoją wiedzę z "sensacyjnych" i dobrze promowanych pozycji oraz artykułów. Ich autorami często nie są nawet lekarze.

Stosowanie się do zaleceń z niesprawdzonych źródeł, nie przekłada się na zdrowie, a może mieć negatywny wpływ na stosunki społeczne, życie zawodowe lub doprowadzić do wyniszczenia organizmu. Co gorsza, te zalecania są często sprzeczne. Dobrym przykładem są na przykład dwie "cudowne" diety - Dukana i dieta zasadowa, o całkowicie różnych zasadach i produktach.

Aby uzyskać sprawdzone informacje na temat zdrowej diety, udaj się do poradni dietetycznej. Jeśli obawiasz się tego, że Ty lub ktoś z Twoich bliskich za dużo czasu spędza na próbach stworzenia "diety idealnej" i wpływa to negatywnie zarówno na zdrowie, jak i stosunki z innymi ludźmi, porozmawiaj o tym z lekarzem.